Γράφει ο Γεώργιος Γρηγοριάδης, μέλος της Ε.Ο.Ν. Θεσσαλονίκης
Да живее Грција! Με αυτές τις τελευταίες λέξεις ο Καπετάν Κώττας απαγχονίστηκε, σαν προχθές 27 Σεπτεμβρίου στο Μοναστήρι, αφήνοντας τεράστιο κενό στον Μακεδονικό Αγώνα από πλευράς άξιων ηγετών και δυναμικών αγωνιστών.
Ήδη από μικρός ο Κωνσταντίνος Χρήστου ή Коте Христов έδειξε πως ήταν επαναστατικός χαρακτήρας και αδέσμευτος. Γεννημένος στη Ρούλια (σημερινό χωριό Κώττας Φλωρίνης) από σλαβόφωνη μεν, ελληνική δε οικογένεια. Δεν ήταν των γραμμάτων, αλλά για βιοποριστικούς λόγους και για τα επαγγέλματα της βιωτής του παρακολούθησε τη βασική εκπαίδευση. Άσκησε διάφορα επαγγέλματα αλλά ήταν και δεινός κυνηγός. Από νεαρή ηλικία βγήκε στο βουνό και πολέμησε κάθε δυνάστη, είτε αυτός ήταν ο Οθωμανός κατακτητής, είτε Αλβανός ληστής.
Επηρεασμένος από το αδούλωτο και άτακτο πνεύμα του, αλλά και από επαναστατικά Ελληνικά και βουλγαρικά κινήματα εν Μακεδονία, ίδρυσε μια ομάδα που ως άλλος οπλαρχηγός, ως άλλος μαχητής της κλεφτουριάς του αθάνατου ’21, πολεμούσε εναντίον των Τούρκων. Ήταν και φιλάνθρωπος καθώς όταν ζούσε στη Ρούλια διατηρούσε πανδοχείο και φιλοξενούσε δωρεάν τους άπορους, αλλά και όταν βγήκε στο αντάρτικο, ενίσχυε με κάθε μέσο και τρόπο τους φτωχούς.
Πήρε το προσωνύμιο «ο Αετός των Κορεστίων» γιατί προστάτευε τους χριστιανικούς πληθυσμούς ανεξαρτήτως φυλής και καταγωγής, από τους Οθωμανούς, τους Τουρκαλβανούς και τους συνεργάτες τους στην ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς, της Φλώρινας και του Μοναστηρίου.
Αυτές οι δράσεις κίνησαν το ενδιαφέρον των Βουλγάρων και των Σλάβων της Μακεδονίας και ήθελαν να συνεργαστούν με τον Κώττα εναντίον των Τούρκων και υπέρ των Χριστιανών της Μακεδονίας. Έτσι γνωστά ονόματα κομιτατζήδων (Ποπ Τράικωφ, Μητροβλάχος, Σαράφωφ και πιο ύστερα Ντέλτσεφ και Γκρούεφ) τον πλησίασαν για να τον εντάξουν στο Κομιτάτο. Ο Κώττας ωστόσο είχε δημιουργήσει δυνατό πυρήνα αποτελούμενο από συγχωριανούς του σλαβόφωνους Έλληνες Μακεδόνες, Αρβανίτες, Βλάχους ακόμα και Σλάβους.
Πέτυχε σημαντικές νίκες εναντίον Τούρκων προκρίτων. Μάλιστα με τον τρόπο του συμμετείχε στην εξέγερση του Ίλιντεν. Όμως η εξέγερση αυτή απέτυχε και οι Βούλγαροι κομιτατζήδες και Σλάβοι, αλλά και Έλληνες Μακεδόνες που πίστεψαν τη προπαγάνδα τους, στράφηκαν εναντίον του ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας με ακρότητες και έτσι ο Κωνσταντίνος Χρήστου εναντιώθηκε στους μέχρι τώρα συμμάχους του. Ήδη όμως πριν από αυτά τα γεγονότα, δεν είχε σταθερές σχέσεις μαζί τους καθώς μιλούσε το ελληνικό αίμα του που έβραζε για απελευθέρωση της Μακεδονίας. Θα λέγαμε καιροσκοπικές τις συμμαχίες του με το Βουλγαρικό Κομιτάτο, διότι είτε πίστεψε στον όρκο του κομιτάτου πως Έλληνες και Βούλγαροι θα ενωθούν για να αποτινάξουν τον Οθωμανικό ζυγό, είτε ήθελε να τους χρησιμοποιήσει για να προστατέψει τους χριστιανικούς πληθυσμούς και να διώξει τους Τούρκους από τη Μακεδονία. Όπως και να έχει, πάντα ζητούσε βοήθεια και συνεργασία με το ελληνικό προξενείο του Μοναστηρίου και με τους Μητροπολίτες Καστοριάς, αν και οι δεύτεροι πλην του Γερμανού Καραβαγγέλη, δε τον βοήθησαν θεωρώντας ασήμαντο ζήτημα τον Ελληνισμό της Μακεδονίας.
Ο Κώττας έγινε θρύλος στις περιοχές δράσης του, γιατί τώρα εκτός από τους Οθωμανούς, χτυπούσε και τους Σλαβο-Βουλγάρους που δίωκαν και σκότωναν τους Έλληνες και τους πίεζαν να ενταχθούν στη λεγόμενη βουλγαρική εξαρχία. Ήταν μεγάλο αγκάθι για τους κομιτατζήδες ο καπετάν Κώττας αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζοντας την ολοένα αυξανόμενη δύναμη του και τη σημαντική προσωπικότητα του, προσπαθούν να τον επαναφέρουν στο κομιτάτο της “Ε.Μ.Ε.Ο.”. Φυσικά πάντα του έστηναν ενέδρες για να τον δολοφονήσουν και να εδραιώσουν το σχέδιο για βουλγαροποίηση της Μακεδονίας και την επέκταση της εξαρχίας. Επιπροσθέτως βλέποντας όπως και στη περίπτωση του Παύλου Μελά (που στενός του συνεργάτης ήταν ο Κώττας, ως πρωτοπόρος μακεδονομάχος), έτσι και στη περίπτωση του ίδιου του Κώττα, ότι πολλοί Σλάβοι η σλαβόφωνοι Μακεδόνες μπαίνουν στο στρατόπεδο του Γραικομάνου (όπως αποκαλούσαν οι Σλαβο-βούλγαροι τους Μακεδόνες) Κώττα, συνεργάστηκαν με τις οθωμανικές αρχές. Ο Χρήστου συνέχιζε το έργο του και γινόταν ισχυρότερος. Πάντα γλίτωνε από τις φονικές ενέδρες. Όμως όλα αυτά αύξησαν και την αγριότητα των κομιτατζήδων εναντίον όλων των μη βουλγαρικών πληθυσμών. Έτσι ο πρωτοπόρος Μακεδονομάχος ήθελε να συνεργαστεί με προκρίτους, ιδίως των Κορεστίων, που είχαν αγανακτήσει από τις βουλγαρικές επιδρομές.
Αυτό έκανε τον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη να τον θεωρήσει προδότη και τον κατέδωσε στους Τούρκους. Όταν έμαθε για τα αγνά αισθήματα και προθέσεις του πατριώτη Χρήστου προσπάθησε να τον γλιτώσει, αλλά το λάθος ήταν μοιραίο. Οι Τούρκοι τον είχαν άχτι για τη δράση του εναντίον τους και ήθελαν πάση θυσία να σκοτώσουν τον Χρήστου. Έτσι, τον καταδίκασαν σε εκτέλεση στα Μπίτολα (Μοναστήρι, κατεχόμενη πόλη από τους Σκοπιανούς). Ο Κώττας ζήτησε να τον εξομολογήσει και να τον κοινωνήσει Έλληνας πατριαρχικός Ιερέας.
Στον δρόμο προς την κρεμάλα, ο πρώτος Μακεδονομάχος έδειξε για ύστερη φορά την αδούλωτο και αδέσμευτο, ελεύθερο πνεύμα του και τους ξέφυγε. Μετά από πολύωρη και περιπετειώδη αναζήτηση τον συνέλαβαν ξανά. Ανέβηκε από μόνος του στο ικρίωμα, έβαλε από μόνος του τη θηλιά στο λαιμό του και αφού φώναξε «Ζήτω η Ελλάς» στα σλαβικά που μόνο γνώριζε, μόνος κλώτσησε το σκαμνί και απαγχονίστηκε.
ΖΗΤΩ Ο ΑΕΤΟΣ ΤΩΝ ΚΟΡΕΣΤΙΩΝ! Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΚΩΤΤΑΣ ΖΕΙ! Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΠΑΝΤΟΤΕ ΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ!
